آشنایی با انواع سیم و کابل برق
سیم و کابل برق دو عضو جدایی ناپذیر هستند که نقش بسیار مهمی در زندگی روزمره ما انسانها دارند. سیم و کابل برق دو مفهوم کاملا متفاوت هستند ولی مردم اغلب این دو مفهوم را باهم اشتباه می گیرند. برای آشنایی کامل با این دو مفهوم در این مقاله از سپهرجوش همراه ما باشید.
تعریف سیم برق
سیم برق به فلزهای رسانایی گفته می شود که جریان برق را از خود عبور داده و با روکش پلاستیکی پوشانده شده اند. روکش سیم برق باید عایق، نرم و انعطاف پذیر باشد. در واقع سیم برق از دو قسمت رسانا (هادی) و یک بخش عایق (روکش) تشکیل شده است. جنس مغزی رسانای سیم می تواند از جنس فلز مس یا آلومینیوم باشد که مس رایج ترین فلزی است که در سیم و کابل برق استفاده می شود، زیرا مس رسانای خوبی برای عبور جریان الکتریکی محسوب می شود اما به دلیل افزایش قیمت فلز مس، در بعضی از شرایط آلومینیوم جایگزین آن شده است. سیم آلومینیومی دارای ویژگی هایی مشابه به سیم مسی است با این تفاوت که زودتر گرم شده و واکنش نشان می دهد. از سیم برق برای انتقال جریان برق استفاده می شود و تمامی لوازمی که با برق کار می کنند به سیم برق نیاز دارند.
انواع سیم برق
در حالت کلی سیم برق به 3 دسته سیم افشان، سیم مفتول و سیم نیمه افشان تقسیم می شود. اما علاوه بر این دسته بندی سیم های دیگری مانند سیم ارت، سیم نایلون، سیم تلفن و … هستند که در ادامه به معرفی انواع سیم برق می پردازیم.
- سیم افشان
سیم افشان یا همان سیم چند رشته ای از تعداد زیادی رشته های نازک مسی تشکیل شده است. این سیم انعطاف پذیری بالایی داشته و برای سیم کشی‌های پرپیچ و خم و سیم کشی ساختمان‌ها استفاده می‌شود. سیم برق افشان به نسبت سیم‌های مفتولی سطح مقطع بیشتری داشته و سطح مقطع آن از ۰. ۵ تا ۲۴۰ میلی‌متر مربع متغیر است. ولتاژ نامی این سیم برق ۳۰۰ تا ۵۰۰ ولت است و روکش آن از جنس پلاستیک فشرده است.
- سیم نیمه افشان
سیم برق نیمه افشان در برق کشی ساختمان استفاده می‌شود و شباهت‌های بسیار زیادی با سیم برق مفتولی دارد. اگر به دنبال یک سیم برق با قابلیت‌ها و کاربردهای سیم مفتولی هستید، که انعطاف‌پذیری بالایی نیز داشته باشد، سیم نیمه افشان گزینه مناسبی است. ولتاژ نامی این سیم برق ۴۵۰ تا ۷۵۰ ولت است و ضخامت رشته‌های آن از سیم افشان بیشتر است. در محیط‌هایی که تنش مکانیکی زیاد است، نیز کاربرد دارد.
- سیم مفتول
سیم مفتول یا همان سیم خشک یا سیم تک لا نوعی سیم است که از یک رشته هادی ضخیم تشکیل شده است و قابلیت انعطاف پذیری پایینی دارد. این نوع سیم مقاومت و استقامت بالایی در برابر تنش های مکانیکی داشته و به سیم NYA مشهور است. روکش سیم مفتولی از PVC بوده و در ساختمان سازی کاربرد بسیاری دارد. از دیگر کاربردهای این سیم می توان به سیم کشی داخل تابلوها و توزیع کننده های برق اشاره کرد. سیم مفتولی برای استفاده در فرکانس‌های بالا مناسب است و هزینه آن نیز به نسبت سیم‌های دیگر کمتر است. ولتاژ نامی سیم مفتولی ۴۵۰ تا ۷۵۰ ولت بوده و سطح مقطع آن نیز از ۱. ۵ تا ۲۴۰ میلی‌متر مربع متغیر است.
- سیم ارت
سیم ارت یکی دیگر از انواع سیم های برق است که این نوع سیم وظیفه انتقال جریان نشتی به سمت زمین را دارد. ظاهر این نوع سیم به صورت راه راه سبز و زرد است. این نوع سیم از وسایل برقی در برابر انواع اتصالی ها محافظت کرده و مانع برق گرفتگی می شود.
موارد استفاده از سیم ارت:
- حفاظت و ایمنی وسایل و تجهیزات الکتریکی
- حذف ولتاژ اضافی و جلوگیری از ولتاژ تماسی
- جلوگیری از ایجاد صاعقه
سیم نایلون
سیم نایلون از دو سیم نازک تشکیل شده، معمولاً این دو سیم به یکدیگر چسبیده‌اند. این سیم به سیم سفید نیز مشهور است و اغلب برای سیم کشی ساختمان‌های مسکونی و اداری استفاده می‌شود.
تعریف کابل برق
کابل برق به مجموعه ای از یک یا تعدادی سیم که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند و به هم تابیده میشوند می گویند. کابل‌های برق معمولا شبیه یک طناب محکم و سنگین هستند.
اگرچه سیم و کابل برق از نظر کاربرد، هر دو برای انتقال جریان الکتریکی به کار می روند، اما نباید این دو را باهم اشتباه گرفت.
انواع کابل برق
به دسته‌ای از سیم‌های برق که کنار هم قرار گرفته اند و به یکدیگر تابیده می شوند و روی آنها با یک روکش پوشانده شده است کابل برق می گویند. اگر جنس مغزی کابل برق از جنس مس باشد به آن کابل مسی می گویند و اگر از جنس آلومینیوم باشد به آن کابل آلومینیوم می گویند.
به هر نوع هادی که بتواند جریان برق را از داخل خود عبور دهد، کابل گفته می‌شود. ولتاژ روی سطح روکش باید نسبت به زمین صفر و روی سطح سیم نسبت به زمین دارای ولتاژ فازی باشد. امروزه در صنایع مختلف توزیع انرژی الکتریکی در فشار ضعیف به وسیله کابل‌ها انجام می‌شود.
به طور کلی کابل برق از دو قسمت عایق و هادی تشکیل شده است و تفاوت کابل‌ها به نوع کاربری آنها وابسته است. کابل‌ها بسته به کاربردی که دارند، از نظر جنس، شکل، سطح مقطع و تعداد هادی‌ها و عایق‌ها با یکدیگر متفاوت هستند. هادی‌ها دارای سطح مقطعی به دو شکل مثلثی و گرد هستند. از حرف اختصاری r برای نشان دادن هادی با سطح مقطع گرد و از حرف اختصاری s برای نشان دادن هادی با سطح مقطع مثلثی استفاده می‌شود.
هادی استفاده شده در کابل برق میتواند به صورت رشته‌ای، مفتولی، انعطاف‌پذیر و یا خیلی انعطاف‌پذیر باشد. بر اساس شرایط نصب و نحوه اتصال سیم، میزان انعطاف‌پذیری هادی مشخص می‌شود.
انواع کابل برق
کابل برق نیز مانند سیم برق وظیفه انتقال انرژی الکتریکی را بر عهده دارد. یکی از تفاوت‌های کابل و سیم برق در عایق‌بندی است، چرا که کابل برخلاف سیم دارای دو عایق خارجی و داخلی است. علاوه بر این سیم برق فقط به صورت تک رشته‌ای است، اما کابل به صورت تک رشته و چند رشته وجود دارد.
1- کابل تک رشته
اگر در محیطی امکان آسیب دیدگی وجود دارد، توصیه می‌شود از کابل‌های تک رشته استفاده کنید. چرا که مقاومت کابل تک رشته چندین برابر سیم‌های تک رشته است.
2- کابل چند رشته
این دسته از کابل‌های برق به دلیل داشتن تعداد رشته‌های مختلف، کاربردهای وسیع و متنوعی دارند. از این نوع کابل اغلب در محیط‌هایی استفاده می‌شود، که تنش‌های فیزیکی و مکانیکی کمتر است.
3- کابل مفتول
این کابل برق شامل چندین رشته سیم مفتول به هم پیچیده است. کابل مفتول هدایت جریان خوبی دارد، اما کمترین انعطاف‌پذیری را به نسبت کابل‌های دیگر دارد. از کابل مفتول اغلب در پروژه‌های صنعتی استفاده می‌شود.
4- کابل افشان
در این نوع کابل برق بیش از یک سیم تک رشته افشان وجود دارد. این نوع کابل به نسبت کابل مفتول انعطاف‌پذیری بیشتری داشته و اغلب در پروژه‌های صنعتی به دور از تنش‌های مکانیکی و فیزیکی استفاده می‌شود.
5- کابل زمینی
کابل‌های زمینی اغلب به صورت ثابت نصب میشوند و علاوه بر مصارف صنعتی در برق کشی داخل ساختمان نیز کاربرد دارند. این نوع مقاومت بالایی داشته و می‌توان از آن محیط‌های مرطوب و خشک استفاده کرد. کابل زمینی را می‌توان در آجرکاری و بتن نیز استفاده کرد. بهتر است این نوع کابل را به صورت مستقیم در زیر زمین نصب نکرده و یا در بتن فشرده قرار ندهید
6- کابل برق زره دار
کابل برق زره دار به کابل مسلح نیز مشهور است و علت نام‌گذاری آن وجود یک لایه اضافی برای افزایش مقاومت کابل در برابر صدمات فیزیکی و مکانیکی است. لایه اضافی به کار رفته در این کابل بسته به کاربرد آن میتواند از جنس آلومینیوم، فولاد و یا آهن گالوانیزه باشد.
7- کابل شیلد دار
کابل شیلد دار دارای یک نویز گیر است، که اغلب از جنس مس، آلومینیوم و یا دیگر فلزهای‌رسانا است. این نوع کابل در سیستم‌های آمار و اطلاعات کاربرد داشته و از آن برای انتقال اطلاعات بین اجزای مختلف یک دستگاه و یا بین دستگاه‌های مختلف استفاده می‌شود.
8- کابل فویل دار
کابل فویل دار برق از ورقه نازکی به جنس مس یا آلومینیوم ساخته شده است. یک طرف آن را لایه‌ای نازک و نارسانا پوشانده است و سمت‌رسانای آن به زمین متصل است. کابل فویل دار نیز مانند کابل‌های شیلد دار قابلیت حذف نویز دارد
9- کابل فرمان
این نوع کابل برق دارای رشته‌های بسیاری است و برای انتقال اطلاعات سیگنال‌های آنالوگ و دیجیتال از آن استفاده می‌شود. کابل فرمان اغلب در زیر زمین، در محیط‌های آبی و در محیط‌هایی که احتمال ضربه وجود دارد، نصب می‌شود.
10- کابل برق ابزار دقیق
این نوع در نیروگاه‌ها و اتاق‌های کنترل واحد‌های صنعتی برای انتقال داده، اندازه‌گیری و فناوری‌های کنترلی استفاده می‌شود. در خرید کابل ابزار دقیق با کیفیت، وزن و جرم کابل اهمیتی ندارد.
11- کابل کواکسیال
کابل کواکسیال برای انتقال اطلاعات و سیگنال در فرکانس بالا استفاده می‌شود و کاربرد آن در آنتن تلویزیون‌های رنگی، دوربین‌های مداربسته، شبکه‌های کامپیوتری و دستگاه‌های کنترل از راه دور است. کواکسیال یکی از قدیمی‌ترین محور‌های انتقال داده در پروژه‌های شبکه مخابراتی است. اجزای کابل کواکسیال:
روکش که اغلب از جنس پی وی سی ساخته می‌شود.
عایق که معمولاً از جنس پلی‌اتیلن یا پلی‌اتیلن اسفنجی است.
هادی کابل کواکسیال که به صورت تک رشته یا چند رشته تابیده شده است. هادی از جنس مس، مس قلع اندود یا فولاد با آبکاری مس ساخته می‌شود.
تفاوت اصلی بین سیم و کابل برق
سیم برق از یک رشته رسانا تشکیل شده که با لایه‌ای از عایق پوشیده شده است. در واقع می‌توان گفت سیم یک تک رساناست. درحالی‌که کابل برق از دو یا چند هادی عایق بندی شده، تشکیل شده است که به هم تابیده شده‌اند.